Wycieczki dla słuchaczy Uniwersytetu Trzeciego Wieku w 2019

Polskie Towarzystwo Tatrzańskie Oddział „Beskid” Koło Przewodników Beskidzkich
i Terenowych w ramach 15-letniej współpracy z Sądeckim Uniwersytetem Trzeciego Wieku w roku akademickim 2018/2019 zorganizowało dla słuchaczy i sympatyków 9 wycieczek: w tym 5 pieszych i 4 autokarowe.

We wszystkich formach wyjazdów wzięło udział 263 uczestników. Tradycyjnie, jak
w latach ubiegłych, wędrowaliśmy Nowosądeckimi Szlakami Spacerowymi PTT, które składają się z 5 odcinków o łącznej długości 52.5 km. Otaczają one Kotlinę Sądecką i miasto Nowy Sącz, przebiegając łagodnymi wzniesieniami Beskidu Wyspowego, Pogórza Rożnowskiego oraz Beskidu Niskiego. Szlaki te umożliwiają turystom, niezależnie od ich wieku i kondycji, na odbywanie łatwych wycieczek górskich. Najwyższymi górami tych szlaków są: Białowodzka Góra /614 m/z rezerwatem „Białowodzka Góra-Zamczysko” nazywanym przez turystów „Małą Sokolicą”, Dąbrowska Góra /583 m/ ze wspaniałymi widokami na Jezioro Rożnowskie i Pogórze Rożnowskie. Najwyższą „górą” w granicach administracyjnych miasta Nowego Sącza z widokiem na Kotlinę Sądecką i okoliczne pasma górskie, a nawet Tatry, jest Majdan /499 m/.

Zorganizowano również wycieczkę górską w Beskid Sądecki, pasmo Jaworzyny Krynickiej /1114 m/, do schroniska na Cyrli.

11 listopada 2018 r. (niedziela), 108. wycieczka - Szlak Spacerowy PTT nr 3, „wschodni” - znaki zielone, Nowy Sącz-Chruślice (przekaźnik)-Januszowa- Librantowa- Kuminowiecka Góra /543 m/- Librantowa. W świąteczną niedzielę
w wycieczce wzięło udział wyjątkowo dużo uczestników, bo aż 37 osób. Przy pięknej pogodzie, cudownej widoczności podziwiano panoramy Beskidów i Pogórza Rożnowskiego. Na Kuminowieckiej Górze czekał rozpalony przez gospodarza Stefana Sowę grill, na którym pieczono kiełbaski, krupniok i inne specjały. Gospodarz uraczył nas wspaniałym „sokiem” wiśniowym oraz marynowanymi grzybami i jarzynami. Przy grillu śpiewaliśmy patriotyczne pieśni. Każdy z uczestników otrzymał śpiewnik pieśni patriotycznych. Przewodnicy: Wanda Wcześny, Marzena Musiał i Wiesław Wcześny

16 grudnia 2018 r. (niedziela). 109. wycieczka - Szlak Spacerowy PTT, nr 1, „zachodni”, znaki czerwone, Trzetrzewina- Szcząb, szlak PTT nr 2 - znaki zielone, Szcząb-Chełmiec. Przy słonecznej pogodzie w wycieczce wzięło udział 16 osób, przy wiacie w Chełmcu na ognisku pieczono kiełbaski. Przewodnik: Maciej Zaremba

17 lutego 2019 r. (niedziela), 110. wycieczka - wycieczka górska - Główny Szlak Beskidzki - znaki czerwone, Beskid Sądecki - pasmo Jaworzyny Krynickiej: Rytro-Cyrla schronisko-Rytro. W wycieczce w pięknej zimowej scenerii uczestniczyło 13 osób. Przewodnik: Maciej Zaremba

14 kwietnia 2019 r. (Niedziela Palmowa), 111. wycieczka Czternasta już tradycyjna wycieczka autokarowa dla słuchaczy i sympatyków SUTW na konkurs palm wielkanocnych: Paszyn Szymbark. Trasa wycieczki liczyła około 100 km. PASZYN Wieś Paszyn została założona w XII w. przez mieszczan sądeckich, pierwsze wzmianki historyczne pochodzą z 1365 r. Przez wieki wieś należała do Nowego Sącza. Pierwszy kościół we wsi zbudowano w latach 1395-1397. Starania o samodzielną parafię rozpoczęto na początku XX wieku. Obecny kościół zbudowano
w latach 1937- 1938 wg projektu inż. Z. Remiego, murowany z cegły i kamienia, otynkowany. Jednonawowy, od frontu wieża.
W prezbiterium sklepienie krzyżowe, w nawie strop płaski. Polichromia figuralna
z 1942 r. wykonana przez A. Walczyńskiego, malowidła na ścianie tęczowej wykonała M. Ritter. Ołtarz główny w tradycji późnobarokowej z 1938 r. z obrazem Matki Bożej Nieustającej Pomocy, patronki kościoła. Meble w prezbiterium, wyposażenie kościoła, obrazy na szkle wykonał F. Palka. Dekretem z 30 marca 1938 r. bp F. Lisowski ustanowił rzymskokatolicką parafię w Paszynie, wydzieloną z parafii św. Małgorzaty w Nowym Sączu. Pierwszym proboszczem został ks. E. Michalski. Kościół został konsekrowany w 1963 r. Proboszczowie parafii: 1937-1957 ks. Ewaryst Michalski, 1957 ks. Kazimierz Krawczyk /administrator parafii/, 1957-1981 ks. Edward Nitka, 1981-2010 ks. Stanisław Janas, 2010-2016 ks. Jerzy Bulsa, od 13.08.2016 ks. Krzysztof Smoroński. Wikariuszem od 2011 r. jest ks. Krzysztof Węgrzyn. W latach 2016-2017 wnętrze kościoła zostało poddane gruntownemu remontowi i rewitalizacji. W 2018 r. 27 czerwca obchodzono 80-lecie parafii. Charakterystycznym elementem krajobrazu w Paszynie są kapliczki wykonane przez miejscowych rzeźbiarzy, pełniące funkcje kultowe, najstarsze pochodzą z pocz. XIX w. Ksiądz dziekan Edward Nitka /1919-1981/ Święcenia kapłańskie otrzymał w 1944 r.
W 1957 r. przybył z Borzęcina do Paszyna, został mianowany proboszczem, którym był 24 lata. Twórca Ośrodka Sztuki Ludowej w Paszynie. Ks. E. Nitka pokazał Polsce i światu Paszyn. Wioska znana jest wśród znawców sztuki ludowej, a dzieła mieszkańców zyskały rozgłos w kraju i za granicą. Paszyn stał się jednym
z największych ośrodków sztuki ludowej w Polsce. W latach 70-80 XX w. tworzyło tu ponad 50 osób, mężczyźni rzeźbili w drewnie i kamieniu, a kobiety malowały na szkle. O fenomenie paszyńskim powstawały prace naukowe oraz filmy realizowane przez telewizje z Norwegii, Japonii i USA. Odbiciem silnej osobowości ks. E. Nitki, jego swoistym autoportretem są pisane ręcznie „Kroniki ekspozycji paszyńskiego talentu”. W 1978 r. został laureatem Nagrody im. Kolberga za zasługi dla kultury ludowej. Muzeum Sztuki Ludowej 10 września 1994 r. w Paszynie miało miejsce otwarcie i poświęcenie Muzeum Sztuki Ludowej, mieszczące się w osobnym budynku. Prace nad całością dzieła, jakim jest Muzeum, trwały od 1957 r. Pierwotnie dzieła sztuki ludowej gromadzone były przez ks. E. Nitkę w budynku plebanii
i w kościele. Dzieło ks. E. Nitki kontynuował następca na probostwie ks. St. Janas. Gromadzenie zbiorów odbywało się przy współpracy z etnografem Antonim Krohem.
i rzeźbiarzem Franciszkiem Palką. W 2019 r. zakończono remont Muzeum, jedną z sal przeznaczono na cele konferencyjne. Obecne zbiory Muzeum liczą ponad 3.300 eksponatów i mieszczą się w 8 salach i ciągle się powiększają. Muzeum zyskało status oficjalnej placówki kulturalnej, jest filią Muzeum Diecezjalnego w Tarnowie, i należy do najciekawszych i najważniejszych miejsc na etnograficznej mapie Polski.

POLSKIE TOWARZYSTWO TATRZAŃSKIE ODDZIAŁ „BESKID” W NOWYM SĄCZU - KOŁO PRZEWODNIKÓW BESKIDZKICH I TERENOWYCH WYCIECZKI TURYSTYCZNE - ROK AKADEMICKI 2018/2019 15 LAT WSPÓŁPRACY PTT -SUTW 2004-2019

Antoni Kroh Historyk kultury, pisarz, etnograf, tłumacz, przewodnik górski, szwejkolog, organizował konkursy sztuki ludowej, badacz kultury, komisarz wystaw: „Łemkowie”, ”Duchy epoki czyli pierwsza wojna światowa trwa do dziś”, „Spisz” –
z B. Magierową, i wiele innych. Do jego najważniejszych publikacji należą książki: „Współczesna rzeźba ludowa Karpat Polskich”, „Piękne odpoczywanie”, „Sklep potrzeb kulturalnych” /kilka wydań/, „Sklep potrzeb kulturalnych po remoncie”, „Wesołego Alleluja Polsko Ludowa”, „O Szwejku i o nas”, „Starorzecza”, „Prywatny leksykon współczesnej polszczyzny” z B. Magierową, „Losy dobrego żołnierza Szwejka” J.Haška (tłumaczenie), przewodniki: „Tatry i Podhale”, „Praga”, „Fenomen Paszyński” ze zdjęciami Piotra Droździka. Jest laureatem nagród literackich: im. ks. B. Kumora, im. R. Reinfussa, im. ks. J. Tischnera. Franciszek Palka Wszechstronny artysta plastyk, artysta rzeźbiarz, lalkarz, rzemieślnik, scenograf, konserwator dzieł sztuki, malarz na szkle. Współpracował z Ośrodkiem Sztuki Ludowej w Paszynie jako instruktor malarstwa na szkle, autor wystroju kościoła w Paszynie. Dom, ogród
i pracownię F. Palki zapełnia cała gromada sakralnych i bajkowych postaci, w dobrej komitywie są grzesznicy i święci, diabły i anioły. Za ogrodzeniem szczerzy zęby brzuchaty niedźwiedź, na piersiach ma czerwone serce i małą dziurkę, w łapach dzierży cebrzyk na miód. Drewniany zwierzak to wielki ul. Artysta stworzył do dziś dziesiątki figur Chrystusa Frasobliwego, trzeba słuchać się, co podszeptuje drewno
i nie rzeźbić na kolanach. Nawet Boga. Pracownia - warsztat F. Palki jest na Szlaku Tradycyjnego Rzemiosła. Na początku drogi artystycznej jest syn Jakub. Dziękujemy księdzu proboszczowi K. Smorońskiemu za możliwość zwiedzenia Muzeum Sztuki Ludowej i panu A. Krohowi za wykład dotyczący działalności ks. E. Nitki. O godzinie 11-tej uczestniczyliśmy z palmami w uroczystej mszy świętej, powitani przez księdza proboszcza, a po mszy św. w konkursie palm wielkanocnych. Szymbark Wieś, dawniej miasto /Miastko/ w powiecie gorlickim, nad rzeką Ropą, obejmuje kilka przysiółków w dolinie rzeki. Wieś początkowo nosiła nazwę niemiecką Schӧnberg - Piękna Góra, z czasem nazwę spolszczono na Szeinberg - Szymbark. Szymbark
w czasach średniowiecznych posiadał drewnianą rezydencję obronną polskiego rodu rycerskiego Gładyszów herbu Gryf, wokół której zaczął się rozwijać gród. W 1316 r. zamieszkał tu Paweł Gładysz, mieszczanin z Nowego Sącza. Jego syn Jan, zarządca dóbr królewskich, rządca sądecki, za zasługi swoje i ojca otrzymał od króla Kazimierza Wielkiego w 1359 r. ziemie w dorzeczu górnej Ropy. W XIV w. Szymbark w dokumentach występuje jako miasto. W testamencie z 1611 r. Piotr Gładysz zeznał, że Gładyszowie na zawsze przenoszą się z ziemi bieckiej
w sandomierskie. Pod koniec XVIII w. Szymbark wraz z dworem kupił ks. J. Bochniewicz, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, który testamentem z 1808 r. przekazał klucz szymbarski swoim siostrom i siostrzeńcom, dzieląc go na cztery części: I - Łęgi Szymbarskie, II - Dwór Szymbark, III - Folwark Szymbark, IV - Bystrzyca Szymbarska. Ten stan prawny utrzymał się do 1945 r. W 1869 r. Szymbark
i okolice opisał w dość szyderczym wierszu „Szymbarski-zamek” W. Potocki: Zamek stoi w tak ciasnym i kącie tak skrytym, prędzej niż znalezionym może być dobyty; dowiadujemy się w nim o nieustannych napadach zbójników i o hucie szkła. Zabytki: kasztel-zamek, dwór obok kasztelu, dwór drewniany w Bystrzycy, dwór murowany
w Łęgach, kościół drewniany św. Wojciecha z 1782 r., plebania z 1894 r., Skansen Wsi Pogórzańskiej, cerkiew greckokatolicka z 1790 r., willa „Perełka”- drewniana, obecnie hotel. Cmentarze z I wojny nr 73, 74, 75 wg projektu H. Mayera. Zabytki przyrodnicze: rezerwat florystyczny na stoku Jeleniej Góry, rezerwat Beskidzkie Morskie Oko - jest to jeziorko osuwiskowe powstałe w 1784 r. oraz w 1913 i 1984 r. Renesansowy kasztel szlachecki - zamek Jest to zabytek na skalę krajową, najlepszy przykład renesansowego kasztelu polskiego. W Polsce było ich tylko kilka, które albo zostały zniszczone, albo skandalicznie przebudowane jak we Frydmanie. Nieliczne budynki tej klasy można zobaczyć na Słowacji i na Węgrzech. Położony jest na malowniczej skarpie nad rzeką Ropą, zbudowany został z miejscowego kamienia łamanego i cegły w 2 poł. XV w. w stylu późnogotyckim. W latach 40-tych XVI w. przebudowany w stylu renesansowym, ostateczny kształt oraz bogatą dekorację budowla uzyskała w latach 1589-1590. Stanowił centrum władzy polskich rycerzy Gładyszów, tzw. „Dominium Ropae”, z którego zarządzali kluczem gorlickim. Kasztel jako siedziba mieszkalna służył do XVIII w. W latach 2008-2010 został przeprowadzony generalny remont, a od 2011 r. został udostępniony do zwiedzania. Zabytek jest oddziałem Muzeum Dwory Karwacjanów i Gładyszów w Gorlicach. Skansen Wsi Pogórzańskiej im. prof. R. Reinfussa Powstał obok kasztelu na terenie dawnych ogrodów dworskich, udostępniony od 1987 r. Znajduje się tu 15 obiektów
z północnej części Pogórza, dawnego powiatu gorlickiego. Kościół św. Wojciecha Pierwszym już nieistniejącym kościołem w Szymbarku był drewniany kościół św. Krzyża, który wg podań został wybudowany na miejscu, gdzie św. Wojciech odprawił mszę św. podczas swej podróży misyjnej z Węgier do Polski. Obecny kościół zbudowany został w 1782 r. na miejscu nieistniejącej kolejnej świątyni. Zbudowany
z drewna modrzewiowego, o konstrukcji zrębowej na kamiennej podmurówce, ściany
i dach pokryte gontem. Jest to budowla jednonawowa z węższym prezbiterium, do którego w 1920 r. podczas remontu dobudowano zakrystię. Wnętrze utrzymane
w stylu barokowym. Na wyposażeniu świątyni niegdyś znajdowały się trzy dzwony,
w tym jeden z 1722 r.; drugi z 1757 r. w czasie I wojny światowej został zarekwirowany i przetopiony na armaty. W kościele i szkole był szpital wojskowy. Cerkiew greckokat. pw. Narodzenia Bogurodzicy Zbudowana w 1790 r., wielokrotnie remontowana, w 1856 r. dobudowano przy wieży kruchtę. W 1927 r. i w latach 1992-1993 przeprowadzono gruntowne prace konserwatorskie. Zbudowana w konstrukcji zrębowej, dwudzielna, orientowana, składa się z niewielkiego zamkniętego trójbocznie prezbiterium i nawy. Ściany pokryte gontem, a dach blachą. Wnętrze barokowe, ikonostas z XIX w. W Szymbarku zwiedziliśmy: skansen i zabytkowy renesansowy kasztel, a z panem przewodnikiem Janem Spólnikiem kościół św. Wojciecha
i cerkiew. Jan Spólnik Nasz przewodnik, emerytowany nauczyciel-polonista Szkoły Podstawowej w Szymbarku, założyciel w 1970 r. szkolnego Muzeum Regionalnego,
w którym znajduje się ponad tysiąc pamiątek z przeszłości Szymbarku. Od 1970 r. prezes Koła Miłośników Szymbarku. Autor wielu publikacji z historii, etnografii
i folkloru tej miejscowości. W wycieczce uczestniczyło 50 osób, trasa wycieczki ok. 100 km, pogoda wiosenna. Kierowcą autokaru był pan Marek Jeż. Przewodnik Wiesław Wcześny.

3 maja 2019 r. (piątek), 112. wycieczka - Szlak Spacerowy PTT nr 3 - znaki zielone, Dąbrowa Góry-Dąbrowska Góra - Kuminowiecka Góra - Librantowa. Tradycyjna świąteczna 3-majowa wycieczka pieszo - rowerowa, w której wzięły udział 24 osoby. Na Dąbrowskiej Górze przy kapliczce upamiętniającej pobyt na Sądecczyźnie w 1999 r. papieża, świętego Jana Pawła II, uczestnicy modlili się, śpiewając ulubioną pieśń świętego „Barkę”. Pogoda deszczowa, na Kuminowieckiej Górze po raz pierwszy nie udało się rozpalić ogniska. Gospodarze Stanisława i Stefan Sowa zaprosili uczestników do swojego domu, gdzie jak stwierdzili nigdy nie było tylu gości, częstowali nas wspaniałym „sokiem wiśniowym i aroniowym”, gorącą herbatką lipową, marynowanymi grzybkami i jarzynami, a uczestniczka wycieczki Wanda Wcześny na kuchence gazowej przygotowywała gorące kiełbaski. Śpiewaliśmy patriotyczne pieśni, było bardzo miło i wesoło. Przewodnicy: Maciej Zaremba
i Wiesław Wcześny.

26 maja 2019 r. (niedziela), OLCHOWIEC, gmina Dukla. XXIX łemkowski odpust KERMESZ Trasa wycieczki: Gorlice-Bednarka-Wola Cieklińska-Cieklin Pielgrzymka -Mrukowa- Nowy Żmigród- Iwla- Chyrowa- -Olchowiec. Iwla „Dolina Śmierci”.
W czasie II wojny podczas walk Iwla została całkowicie zniszczona, w dniach 12–22 września 1944 r. w rejonie miejscowości: Iwla, Głojsce i Chyrowa rozegrał się jeden
z najbardziej dramatycznych epizodów II wojny światowej, operacja dukielsko-preszowska. Walki trwały do 22 września, zakończone zdobyciem przez Rosjan wsi Chyrowa oraz okolicznych wzgórz. Po walkach dolina Iwli była wielkim pobojowiskiem, wojska radzieckie straciły tu 20.000 żołnierzy. W Dolinie Śmierci pozostały tylko wraki czołgów i armat, oraz płyta pamiątkowa. Wodospad „Przy Młynie” Na potoku Iwielka w bocznej dolinie Doliny Śmierci - jest najbardziej znanym wodospadem, największym i najpiękniejszym w Beskidzie Niskim, w 2002 r. uznany został jako pomnik przyrody. Przed II wojną zaczęto tutaj budować młyn wodny, wybuch wojny zniweczył plany, a w1944 r. został zniszczony. Dzisiaj na prawym brzegu można oglądać tylko zniszczone fundamenty. Wodospad ten utworzył się na skutek uskoków płaszczyzn fliszowych, ma 4 m wysokości, a poniżej tworzy wielką kaskadę. Otaczająca wodospad niecka jest odkrywką skał fliszu karpackiego. Wodospad został wypromowany przez film Wino truskawkowe z 2008 r., który powstał na motywach opowiadań A. Stasiuka pt. Opowieści galicyjskie, od tego czasu jest nazywany Truskawkowym Wodospadem. W filmie pokazane są namiętne sceny
w scenerii wodospadu. Wodospad wyjątkowo prezentuje się w zimie. Dojście do wodospadu wskazuje drogowskaz przy drodze, to tylko 200 m spaceru. Warto! OLCHOWIEC – Vilchowiec – Vilchiwiec Wioska łemkowska w środkowej części Beskidu Niskiego, nad brzegami potoku Wilsznia, przy ujściu do potoku Olchowczyk. Zarówno nazwa wsi jak i potoku ma taki sam źródłosłów pochodzący od Olchy.
W języku ukraińskim olcha to vilcha. Wieś lokowana na prawie wołoskim w poł. XVI w., od 1541 r. do poł. XIX w. należała do dóbr Stadnickich z Żmigrodu, w 1880 r. liczyła 400 mieszkańców, w tym 390 grekokat. i 10 Żydów. W latach międzywojennych XX w. dzięki komasacji gruntów nastąpił rozwój wsi, powstały nowe przysiółki: Kolonia Olchowiec i Dobańce. W 1944 r. wycofujący się Niemcy zniszczyli wioskę, Olchowiec stracił 90% przedwojennej zabudowy. Zachowane domy-chyże poprzez remonty utraciły swój pierwotny charakter. W 1944 r. wywieziono do ZSRR 64 rodziny łemkowskie, a w czasie akcji Wisła wysiedlono 11 rodzin, 8 rodzin uniknęło wysiedleń,z tego część zniechęcona życiem na odludziu sama wyjechała. Obecnie w Olchowcu jest kilkanaście łemkowskich gospodarstw, mieszka tu około 60 osób. Most kamienny. Do cerkwi i na cmentarz prowadzi zabytkowy mostek kamienny na potoku Olchowczyk, perełka wsi, zbudowany w XIX w. w formie arkady, z łamanego piaskowca wydobytegoz dna potoku. Według legendy pierwszy mostek w tym miejscu zbudowano w 1516 r.
W 2016 r. przeprowadzono remont mostu. Tablica na głazie z napisem w języku polskim i rusińskim: 500 lat Olchowca – 500 rokiw Wilchiwcja 1516-2016, ufundowana przez gorlickie Zjednoczenie Łemków. Cerkiew greckokat. pw. Przeniesienia Relikwii św. Mikołaja z Myr Licejskich do Bari Różne źródła podają czas budowy pierwszej cerkwi w Olchowcu, niektórzy uważają, że pierwszą zbudowano w 1683 lub 1692 r., inni, że 100 lat później w 1792 r. miała to być odkupiona rozebrana świątynia z Krajnej Bystrej (obecnie Słowacja). Czwartą
w kolejności, zbudowano na miejscu poprzedniej w 1934 r. W czasie remontu odkryto kamienie fundacyjne z datą 1683 r., które zostały wmurowane przy wejściu, są świadectwem budowy pierwszej świątyni. Nie jest to cerkiew pw. św. Mikołaja ani nawet jego relikwii, ale jest to cerkiew pw. Przeniesienia Relikwii św. Mikołaja z Myr
w Azji Mniejszej do Bari we Włoszech. Dla świątyni zakupiono w 1701 r. trzy dzwony, z których najmniejszy zachował się do dziś, największy został zarekwirowany przez Niemców, natomiast średni został ukryty przez mieszkańców
w czasie II wojny i do dziś nieodnaleziony, nie wiadomo co się z nim stało. Jest to budowla trójdzielna, o zrębowej konstrukcji, z wyodrębnionym prezbiterium
z zakrystią, nawą i babińcem, zgodnie z tradycją orientowana. Dach kalenicowy
z blachy, wieńczą go dwie kopuły. Świątynia została poważnie uszkodzona w czasie II wojny, kiedy to trafiona została pociskiem, uszkodzony został dach, straciła większość wyposażenia łącznie z ikonostasem. Po wojnie prace naprawcze przerwała akcja Wisła. W latach 1952-1953 nieliczni mieszkańcy sami wyremontowali cerkiew. W 1953 r. władze nakazały ją rozebrać, a z jej elementów zbudować garaże
w Państwowym Ośrodku Maszynowym w Miejscu Piastowym. Zdecydowana
i zdeterminowana postawa mieszkańców, głównie kobiet, które blokowały dojazd własnym ciałem, leżąc na mostku, zapobiegła jej rozbiórce i zniszczeniu. Po remoncie w 1978 r. cerkiew udostępniono mieszkańcom, a po 1980 r. zamontowano nowy ikonostas i przeprowadzono generalny remont. Po upadku PRL cerkiew otrzymała ikony z nieistniejących cerkwi w Leszczawce i Ruszelczycach, które posłużyły do budowy nowego ikonostasu, a dotychczasowy przekazano do nowej cerkwi w Gajach koło Jarosławia. Obecnie cerkiew służy katolikom dwóch obrządków, należy do greckokat. parafii w Komańczy, gdzie proboszczem jest ks. protojerej Andrzej Żuraw. Olchowiec w 1937 r. zasłynął dzięki prof. R. Reinfussowi, który wykonał
i opublikował słynne zdjęcie Tak się ubiera w Olchowcu. Muzeum Kultury Łemkowskiej. Tadeusz Kiełbasiński z miasta Łodzi, zapalony turysta, miłośnik kultury łemkowskiej, w 1981 r. odkupił w przysiółku Olchowca Kolonia od gospodarza Mikołaja Gabły (tego samego, który jako jedyny Łemek mieszkaniec Olchowca
w paradnej czuhani był na pogrzebie R. Reinfussa w Krakowie w 1998 r.) zabytkową, jedną z nielicznych zachowanych, 130-letnią chyżę wraz z oryginalnym łemkowskim sypańcem i urządził w niej Muzeum Kultury Łemkowskiej, prezentujące kulturę górali ruskich Karpat, Łemków, Bojków i Hucułów. W Muzeum znajduje się także obszerna biblioteka tematyczna. W 1986 r. chyża została wpisana do rejestru zabytków. Muzeum jest utrzymywanez prywatnych funduszy i ze sprzedaży cegiełek. Udostępniane jest przez Tadeusza Kiełbasińskiego i jego syna Grzegorza. T. Kiełbasiński jest laureatem Fundacji POLCUL im. J. Borowieckiego za wielki wkład w zachowanie i podtrzymywanie tradycji kultury Łemków. Współpracuje
z Towarzystwem Karpackim i Polskim Towarzystwem Tatrzańskim. W 1990 r. był jednym z inicjatorów i animatorów przywrócenia ludowych obchodów łemkowskiego odpustu - kermeszu w Olchowcu. KERMESZ Inspiracją zorganizowania wycieczki autokarowej na Kermesz do Olchowca w 2019 r. był artykuł w Gościu Niedzielnym nr 25 z 1 lipca 2018 r. autorstwa Marcina Jakimowicza pt. Koniec świata - za górami za lasami, poza zasięgiem znaleźliśmy krainę piękną jak baśń. Wraz z Łemkami zaśpiewaliśmy Kermesz, kermesz, Boh tja stworył. Kościół wschodni czci św. Mikołaja dwa razy do roku: w najbliższą niedzielę od 22 maja, w święto przeniesienia relikwii, drugi raz 6 grudnia w rocznicę śmierci. Św. Mikołaj jest popularny na Łemkowszczyźnie, najczęściej występuje w ikonostasie w rzędzie ikon namiestnych. Jeden z mieszkańców Olchowca, nieżyjący już dziś Bazyli Tropiła, mawiał kiedyś Pane, dawne Kermesze u nas w Olchowcu to były piękne święta. Była służba Boża, było dużo księży z okolic, były kramy, piwo, ludzie się bawili i cieszyli, a teraz?, tylko służba Boża i do domu, żeby coś zrobić, by taki Kermesz powrócił, chciałbym dożyć. Nie dożył, ale myśl, którą rzucił, zakiełkowała. Łemkowskie odpusty cerkiewne są wszędzie tam, gdzie są Łemkowie i czynne cerkwie, i są związanez historią wsi. Olchowiec nie jest zwykłą łemkowską wioską, ocalał choć w części z zawieruch wojennych. Jest tu garstka ludzi, która od 29 lat organizuje dużą imprezę religijno-kulturalną. Pierwszy Kermesz w Olchowcu został zorganizowany 26 maja 1991 r.
z inicjatywy Towarzystwa Karpackiego, Tadeusza Kiełbasińskiego, Andrzeja Wielochy, Rady Parafialnej, przy życzliwej pomocy ks. Jana Pipki, ówczesnego proboszcza i sołtysa Stanisława Tropiły. Do grona organizatorów w kolejnych latach dołączyli parafia greckokat. w Olchowcu, Zjednoczenie Łemków i gmina Dukla. Na kermeszach zawsze są uroczyste nabożeństwa-służby Boże, weczirnie soboty, panichidy na cmentarzu i niedzielne odpustowe liturgie. Na koncertach występowało tu wiele znanych zespołów folklorystycznych. O godz. 11-tej uczestnicy wycieczki, zajmując prawie wszystkie miejsca w małej cerkwi, powitani przez ks. proboszcza A. Żurawia, uczestniczyli w uroczystej niedzielnej odpustowej liturgii, przyjmując komunię św. pod dwoma postaciami chleba-prosfora i wina /prosfora - w cerkwi, kościele prawosławnym, to pieczywo wytwarzane z mąki, wody, soli i zakwasu, wykorzystywane w obrzędzie przeistoczenia, do przystępowania do Eucharystii przez wiernych używane są jej konsekrowane cząstki, które są zanurzane w konsekrowanym winie/. Następnie oglądaliśmy występy zespołów ludowych, okolicznościowe wystawy i pokazy rękodzieła artystycznego. W czasie kilkakrotnie nawracającej burzy, schronieni pod wiatami namiotowymi, spożywaliśmy regionalne potrawy, chleb ze smalcem, wojskową grochówkę i oczywiście popijając piwem. Zapraszam na jubileuszowy kermesz w niedzielę 26 maja 2020 r. Wracając, zatrzymaliśmy się w Iwli w Dolinie Śmierci przy drogowskazie kierującym do Wodospadu przy młynie; uczestnicy wycieczki pod opieką Sławka Wcześnego przeszli nad Iwielkę i podziwiali ten piękny wodospad. W wycieczce uczestniczyło 50 osób, pogoda majowa. Trasa około 160 km. Kierowcą autokaru był pan Ryszard Ozga z firmy autokarowej pana Marka Jeża. Przewodnicy: Wiesław Wcześny i Sławek Wcześny.

30 maja 2019 r. (czwartek), Uroczyste zakończenie roku akademickiego 2018/2019 Dziękuję Zarządowi i Słuchaczom SUTW za otrzymany Dyplom podziękowanie za organizację pieszych wycieczek i wyjazdów autokarowych dla słuchaczy SUTW
w roku akademickim 2018/2019. Wiesław Wcześny, Członek Honorowy SUTW.

2 czerwca 2019 r. (niedziela), 114. wycieczka - Szlak Spacerowy PTT nr 5 - znaki niebieskie, Dąbrówka Polska-Majdan. Kolejna, tradycyjna już, 15. wycieczka, zorganizowana na zakończenie roku akademickiego SUTW, w której wzięło udział tylko 6 osób. W Dąbrówce Polskiej zwiedziliśmy zabytkowy kościół pw. Świętego Rocha, zbudowany z drewna modrzewiowego na przełomie XVI i XVII w., znajdujący się na Szlaku Architektury Drewnianej Małopolski. Na miejscowym cmentarzu odwiedziliśmy grób śp. Stanisława Smagi, nauczyciela, przewodnika i alpinisty, który w 1998 roku zginął w Andach. Na trasie, na terenie starej strzelnicy, zapłonęło ognisko, przy którym pieczono kiełbaski i inne specjały. Z Majdanu /499 m/ podziwialiśmy panoramę Beskidów. Pogoda wspaniała. Przewodnicy: Wojciech Szarota, prezes ZG PTT, prezes ZO PTT „Beskid” i Wiesław Wcześny.

31 sierpnia 2019 r. (sobota) 115. wycieczka, wycieczka autokarowa. Trasa: Piwniczna Zdrój-Wierchomla Wielka-Żegiestów Wieś spacer nad Popradem-Milik-Szczawnik-Złockie, mofeta Jastrzębik-Muszyna - Leluchów - Most Wyszehradzki - Dubne - Muszyna-Wapienne. Na 200-km trasie wycieczki, na 35 obiektów opisanych
w Biuletynie wycieczkowym zwiedziliśmy 10, w tym 5 cerkwi. Piwniczna Zdrój Degustacja wody mineralnej. Kilkadziesiąt metrów za Pijalnią Łazienkami Artystycznymi, znajduje się Altana- Klatka metalowa pięknie zdobiona, jest to pijalnia na wolnym powietrzu, źródło /P7/ dostępne cały rok i całą dobę. Jest to naturalny samowypływ wysokozmineralizowanej i czystej bakteriologicznie wody mineralnej. Woda ta, gdy postoi dłużej w butelce, to utleniają się niektóre minerały, co powoduje jej zmętnienie i utworzenie się osadu, który nie jest szkodliwy. Altana znajduje się tuż przy ulicy, na terenie parku, a obok znajduje się plenerowa szachownica. Wierchomla Wielka Cerkiew greckokat. pw. św. Michała Archanioła Drewniana, o konstrukcji zrębowej, zbudowana w 1821 r., obita gontem, kryta blachą, jednonawowa,
z węższym prezbiterium, szerszą nawą, kwadratową kruchtą i przedsionkiem. Ciekawostką jest, że nie posiada wieży. Wnętrze pocerkiewne zachowane w całości, polichromia wykonana lub odnowiona w 1928 r. Kompletny ikonostas z II poł. XIX w. oraz dwa barokowe ołtarze z XVII i XVIII w. Przed cerkwią zbudowana z kamienia dzwonnica w kształcie potrójnej arkady. Teren otoczony jest kamiennym murem,
w którym znajdują się trzy z pięciu zachowanych kaplic. Obecnie kościół rzymskokat. Historię cerkwi przedstawiła uczestnikom wycieczki Pani Sabina Żywczak - przewodnik na Szlaku Architektury Drewnianej w Małopolsce. Dziekujemy, Pani Sabino. Obok budynku OSP altanka z źródłem wody mineralnej Wierchomlanka. Słowacja- Medibrodie. Żegiestów Wieś Naprzeciw willi Zosieńka betonowy most pieszo-rowerowy, spacer na drugi brzeg Popradu. Rowerowy Szlak Wód Mineralnych. SulinLavka cez rieku Poprad. Sulin-Muszyna-Żegiestów, Lavka spoluprace a rozvoja pohranica. Polska-Slovenska Republika. Słowacja-Sulin, Sulin Maly. Sulin - przy drodze ok. 300 m z biegiem Popradu bardzo wydajne źródło wody mineralnej Sulinianka. Milik Cerkiew greckokat pw. śś. Kosmy i Damiana, Męczenników Najstarszą świątynię z XVI w. zabrała powódź w pocz. XIX w., mieszkańcy uratowali znaczną część wyposażenia. W 1813 r. zbudowano nową cerkiew na zboczu nad potokiem Milik, wyjątkowo pięknie położoną w stylu zach.łem., budynek trójdzielny
o konstrukcji zrębowej z izbicową wieżą o konstrukcji słupowej, oszalowaną. Prezbiterium i nawę nakryto nietypowymi dla architektury cerkiewnej dachami łamanymi. Architektura wykazuje cechy budownictwa katolickiego, świątynia posiada wyodrębnioną zakrystię,a przy wydłużonej nawie znajdują się dwie boczne symetryczne niewielkie kapliczki - kriłosy z ikonami Matki Bożej i Chrystusa Ukrzyżowanego, w nawie zaś najstarsza z ikon Opłakiwanie Chrystusa z 1700 r. Wewnątrz zachowała się ścienna polichromia ornamentalna z 1930 r., ikonostas rokokowo-klasycystyczny z poprzedniej niezachowanej świątyni z XVIII w. Obok cerkwi drewniana dzwonnica. Od 1947 r. jest to kościół rzymskokat. Ks. proboszcz Artur Mikoś przedstawił uczestnikom wycieczki historię swojej parafii, która obejmuje dwa kościoły-cerkwie w Andrzejówce i w Miliku. Słowacja-Legnava Szczawnik Cerkiew greckokat. pw. św. Dymitra Zbudowana lub przebudowana ze starszej w 1841 r., typ północnozachodni., trójdzielna, o konstrukcji słupowo-ramowej, jednonawowa. Posiada trzy wyodrębnione części: babiniec pod wieżą
z wejściem, nawę i oddzielone od niej ikonostasem wydłużone prezbiterium, zamknięte trójbocznie, jest orientowana, skierowana ku wschodowi w stronę Grobu Pańskiego. Malowniczą bryłę świątyni okrywają typowe dla tej okolicy dachy, nad nawą i prezbiterium łamane uskokowo, przypominają one dzwony i sprawiają wrażenie jakby przytłaczały całą budowlę. Na dachach znajdują się baniaste wieżyczki-makowice, z pozornymi latarniami i kutymi krzyżami. Izbicową wieżę
o konstrukcji słupoworamowej wieńczy baniasty hełm z pozorną latarnią. Wyposażenie pochodzi z XVIII i XIX w., w większości z poprzedniej świątyni. Zachowały się późnobarokowe ołtarze boczne z 1729 r. z ikonami Przemienienia Pańskiego i Chrystusa w Grobie. Ikonostas kompletny, z archaicznymi carskimi wrotami, późnobarokowy z przełomu XVIII i XIX w. Sufit szerszej części nawy pokrywa ornament roślinno-geometryczny. Najstarszym elementem cerkwi jest dzwon z 1707 r. Cerkiew otoczona jest kamiennym murkiem. Szczwnik należy do parafii Złockie, której proboszczem jest ks. Andrzej Klimek. Cerkiew udostępnił nam do zwiedzania pan Piotr Izworski. Historię cerkwi opowiedziałem ja. Bogactwem Szczawnika są kwaśne wody mineralne, czyli szczawy, od nich pochodzi nazwa wioski, składem przypominają krynickie zubery. Jedno z popularniejszych źródeł jest Za Cerkwią, wytryska ono w sąsiedztwie cerkwi, jest bardzo ładnie zagospodarowane. Degustacja. Muszyna Złockie Mofeta im. prof. Konstantego Świdzińskiego Unikatowe zjawisko – mofeta, czyli sucha ekshalacja dwutlenku węgla. Usytuowana jest w dnie bagnistego koryta potoku Złockiego przez co wypływ CO2 częściowo ma miejsce pod powierzchnią wody i doskonale jest widoczna. Największa zwana jest Bulgotką, inne Zatopione na dnie potoku, występuje też tutaj sucha ekshalacja CO2 - Dychawka. Nazwy te obrazują ich charakterystyczne cechy, gdyż pękające bąble wydają syczące odgłosy, a z pozbawionej wody mineralnej Dychawki słychać oddech ziemi. Mofeta udostępniona jest do zwiedzania przez zbudowane wygodne zejście w koryto potoku. Jastrzębik Cerkiew greckokat pw. św. Łukasza Drewniana cerkiew pochodzi z 1856 r., wykorzystano w niej elementy poprzedniej z poł. XVII w. W sylwetce cerkwi zwraca uwagę wydłużony babiniec, co sprawia, że wieża wygląda na nieco odsuniętą od korpusu budowli. Wewnątrz polichromia ornamentalna 1806 r. oraz ikonostas barokowo-klasycystyczny z XIX w. z ikonami z XVIII w. W ikonostasie znajduje się rzadko spotykana ikona Chrystusa w Grobie. Jedyną datowaną ikoną, na 1775 r., wykonaną w stylu barokowo ludowym, jest Chrystus Dobry Pasterz. Wpływy bizantyjskie w wystroju widoczne są na siedmiu ikonach Deesis z Apostołami z poł. XVII w., które znajdują się na parapecie chóru. Na teren cerkwi od drogi prowadzą schody i drewniana brama - dzwonnica z pocz. XX w.,o konstrukcji słupowej, w niej dzwon św. Łukasz odlany w 1958 r., fundacji mieszkańców wsi w 100-letnią rocznicę objawień w Lourdes. Obecnie kościół rzymskokat. Jastrzębik należy do parafii Złockie, proboszczem jest ks. proboszcz Andrzej Klimek. Cerkiew udostępnił nam do zwiedzania pan Piotr Domek. Historię cerkwi opowiedziałem ja. Naprzeciwko cerkwi za drogą znajduje się źródło wody mineralnej, ale niestety czasowo wyschnięte. Muszyna Zdrój. Miasto i Gmina Uzdrowiskowa Parking przy kościele pw. św. Józefa, czas wolny /13.30-15.30/, indywidualne zwiedzanie Muszyny. Kościół parafialny pw. św. Józefa Zbudowany w latach 1676-1728, barokowy, o charakterze obronnym. Świadczą o tym umieszczone nad oknami otwory strzelnicze. Wewnątrz ołtarz główny z lat 40–tych XIX w. oraz 9 ołtarzy bocznych, pochodzących ze starego kościoła
z pocz. XVII w. Zwraca uwagę fantazyjnie wycięta belka tęczowa. Proboszczem jest ks. Paweł Stabach. Ogrody biblijne - mistrzowskie dzieło ogrodnictwa, przedstawione w konwencji trzech świątyń: jerozolimskiej, kościoła św. Józefa Oblubieńca NMP
i kościoła czasów mesjańskich. To niebywałe miejsce w specyficzny sposób prezentuje obraz biblijnego życia i historię zbawienia. Leluchów-Most Wyszehradzki Łączący na historycznym szlaku Polskę z Węgrami /Leluchów – Circ/. Nazwany tak dzięki inicjatywie powstałych młodzieżowych Klubów Wyszehradzkich w Muszynie
i Starej Lubowni przy współpracy Węgrów i Czechów. Granica polsko-słowacka liczy 520 km, aktualnie dzięki porozumieniu Schengen dostępna jest w całym swoim pasie. Zniknęły graniczne szlabany, a mosty zostały. Most ten to symbol przyjaźni
i współpracy Polski i Słowacji. Kosztował, łącznie z 3,5- km odcinkiem drogi dojazdowej, 4,5 mln euro. Wybudowano zespół dwóch mostów o długości 52 m
i szerokości 14 m każdy. Leluchów Cerkiew greckokat. pw. św. Dymitra Najstarsza leluchowska cerkiew została przeniesiona do wsi Venecia na Słowacji. Obecna pochodzi z 1861 r., należy do typu zach.łem., o konstrukcji zrębowej, trójdzielna, kryta gontem.
W latach 2004-2007. Dzięki proboszczowi M. Czekajowi i nietoperzom została odnowiona. We wnętrzu zachowała się ścienna polichromia ornamentalna z pocz. XX w. wykonana przez bardejowskiego mistrza V. Zompfa. Rokokowo-klasycystyczny ikonostas z 1895 r., w ołtarzu bocznym umieszczone są starsze ikony z poprzedniej świątyni. Poddasze cerkwi jest siedliskiem chronionego nietoperza podkowca małego, kolonia liczy ok. 250 sztuk. Cerkiew jest kościołem rzymskokat. Proboszczem parafii jest ks. Józef Schab, który ma także pod swoją opieką cerkiew w Dubnem. Dubne Cerkiew greckokat. pw. św. Michała Archanioła. Zbudowana w 1863 r. na miejscu poprzedniej, spalonej, z 1673 r. Należy do typowych cerkwi zach.łem., orientowana,
o konstrukcji zrębowej, trójdzielna, jednonawowa, z wieżą. Dach namiotowy nad nawą, nad prezbiterium kalenicowy, wielopołaciowy, zwieńczony trzema baniastymi wieżyczkami z pozornymi latarniami. Wewnątrz zachowane jest wyposażenie cerkiewne z XIX w. Ikonostas rokokowo-klasycystyczny z sześcioma ikonami z 1865 r., napisanymi przez Antoniego Bogdańskiego, jest on też autorem ikony Chrystus modlący się w Ogrojcu. Ołtarz klasycystyczny z XIX w. Na uwagę zasługuje malowana na płótnie płaszczenica i ołtarzyk z obrazem św. Michała Archanioła. Cerkiew jest kościołem rzymskokat. Historię cerkwi przekazała nam pani Krystyna Podwika, przewodnik na Szlaku Architektury Drewnianej Małopolski. Muszyna Przy drodze z Leluchowa do Muszyny, źródło wody mineralnej Wapienne. Degustacja.
W wycieczce uczestniczyło tylko 41 osób, pogoda wspaniała. Kierowcą autokaru był p. Marek Jeż. Przewodnik: Wiesław Wcześny.

28 września 2019 r. (sobota), 116. wycieczka, wycieczka autokarowa ZIEMIA SĄDECKA (cz.2) Dolina Kamienicy Nawojowskiej i Białej Dunajcowej. Cerkwie łemkowskie - Szlak Architektury Drewnianej. Źródła wody mineralnej. Trasa wycieczki: Maciejowa-Łabowa-Kamianna - Berest - Krynica Zdrój - Powroźnik - Tylicz - Muszynka - Mochnaczka Wyżna - Czyrna - Piorunka - Florynka - Binczarowa - Bogusza - Królowa G. Na 160-km trasie wycieczki, na 45 obiektów opisanych
w Biuletynie, zwiedziliśmy 16 obiektów, w tym 11 cerkwi. Maciejowa Cerkiew greckokat. pw. Opieki Bogarodzicy Znajduje się na lewym brzegu Kamienicy Nawojowskiej, na wzniesieniu. Zbudowana w 1830 r. w stylu budownictwa zach.łem. na miejscu starszej cerkwi. Drewniana, trójdzielna, z wieżąo konstrukcji słupowej,
z kwadratową nawą i węższym prezbiterium z wydzieloną zakrystią. Wieża z nadwieszoną izbicą. Dachy namiotowe, z kopułami i baniastym zakończeniem. Polichromia na suficie i ścianach z pocz. XX w. Ikonostas kompletny, neobarokowy
z 1908 r., oraz neobarokowe ołtarze z przełomu XIX i XX w. W nawie bocznej, na południowej ścianie wkomponowano starszą nastawę ołtarzową w postaci obrazu Grupa Ukrzyżowania. Najstarszym zabytkiem jest chrzcielnica kamienna, gotycko-renesansowa, służąca dawniej za kropielnicę, z przełomu XVI i XVII w. Na zachodniej ścianie neobarokowy ołtarz z 1908 r., stanowi on komplet z ikonostasem. Przed cerkwią drewniana dzwonnica, otoczona jest kamiennym murkiem. Historia dzwonów. Cerkiew posiadała trzy dzwony, dwa zostały zabrane przez Niemców
w czasach II wojny, trzeci ważący 500 kg z 1935 r. został zarekwirowany wyjeżdżającym Łemkom przez milicję, podczas wysiedlenia, i przekazany nawojowskiej parafii. W latach 60-tych XX w. parafianie upomnieli się o zwrot dzwonu. Dzięki staraniom ks. Mieczysława Czekaja, ówczesnego rektora
w Maciejowej, parafia w Nawojowej zapłaciła za dzwon. Za te pieniądze zakupiono
w odlewni Felczyńskich w Przemyślu dwa nowe dzwony, a trzeci zakupili parafianie. Proboszczem parafii rzymskokat. w Maciejowej pw. Najświętszej PMWniebowziętej od 2016 r. jest ks. Piotr Michniak, który przedstawił uczestnikom wycieczki historię cerkwi. Rezydentem jest ks. Stanisław Pałka, który w latach 1999-2016 był
w Maciejowej proboszczem. Berest Cerkiew greckokat. pw. śś. Kosmy i Damiana Wcześniejsza świątynia stała najprawdopodobniej po drugiej stronie potoku. Obecna cerkiew została zbudowana w 1842 r. Jest to duża cerkiew łemkowska zbudowana
w typie półn.zach., orientowana, trójdzielna, o konstrukcji zrębowej, składająca się
z prezbiterium, nawy i babińca na planie kwadratu, nad nim wieża o konstrukcji słupowej, wokół wieży zachata /zachata - przestrzeń, która powstaje w wyniku dobudowania z desek dodatkowej ściany na odległość okapu dachu, w cerkwiach budowana była przy wieży wokół babińca/. Dachy namiotowe zwieńczone baniastymi hełmami, pokryte blachą. Cerkiew otoczona jest niskim murkiem z kamienia łamanego z bramką. Obok cerkwi nowo wybudowana piękna dzwonnica, która wyróżnia się kolorem nowych gontów. W cerkwi znajduje się wyposażenie z poprzedniej. Świątynia uznawana jest za jedną z najładniejszych w Beskidzie Niskim. Ikonostas złożony jest z odnowionych ikon z XVII i XVIII w. W nawie po lewej stronie w ołtarzu bocznym z II poł. XVII w. znajduje się obraz z 1721 r. o wymiarach 147x96 cm, przedstawiający Matkę Boską Pokrow /Matka Boska Opiekuńcza/, pochodzący
z cerkwi w Izbach. Obraz tam zyskał miano „świętego”, słynącego łaskami, a Izby zyskały miano Sanktuarium Maryjnego. W 1923 r. mieszkańcy Izb w większości przeszli na prawosławie, w wyniku czego w Izbach postawiono nową cerkiew prawosławną, która została rozebrana po II wojnie. W 1947 r. wysiedlono Łemków, starą cerkiew zamknięto, kult zaczął wygasać, a opuszczona cerkiew niszczała.
W 1955 r. ikonę izbiańską przeniesiono do cerkwi w Bereście, a do Izb zrobiono kopię, ale to jest tylko kopia. Dziś obraz ten słynący łaskami otoczony jest głębokim kultem przez mieszkańców Berestu i okolicy. W cerkwiach w Bereście i w Złockiem, w 2004 r. kręcono sceny i plenery filmu Mój Nikifor K. Krauzego. Proboszczem parafii pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy od 2002 r. jest ks. Stanisław Kądziołka, miłośnik pszczelarstwa, który przedstawił nam historię cerkwi. Powroźnik Cerkiew greckokat. pw. św. Jakuba Młodszego Zbudowana w 1600 r. jest najprawdopodobniej najstarszą cerkwią drewnianą na terenie polskich Karpat. Na przestrzeni wieków znacznie przekształcono budowlę, wygląd współczesnej cerkwi formował się między XVII a XVIII w. Z pierwotnego budynku zachowało się prezbiterium wkomponowane
w obecną bryłę jako zakrystia, wybudowano nowe prezbiterium i dostawiono wieżę.
W latach 1813-1814 cerkiew przeniesiono na obecne miejsce położone wyżej, ze względu na zagrożenie powodziowe potoku Muszynki. Cerkiew jest trójdzielna, składa się z prezbiterium, nawy oraz babińca, nad którym wznosi się wysoka wieża
o konstrukcji słupoworamowej z baniastym hełmem i kutym krzyżem. Na wieży zachował się dzwon wykonany w 1615 r. Nad nawą znajduje się mniejsza wieża nakryta bardzo wysokim dachem namiotowym łamanym uskokowo, zwieńczonym baniastym hełmem z pozorną latarnią. Prezbiterium nakryte kalenicowym dachem trójspadowym zwieńczonym sygnaturką. Ściany i dachy pobite są gontem. Wnętrze nawy nakrywa kopuła namiotowa, zaś prezbiterium i babiniec ma płaskie stropy. Ściany i strop pokrywa polichromia z 1607 r. Głównym elementem wyposażenia jest ikonostas z I poł. XVII w., który eksponowany jest we fragmentach z uwagi na wykorzystanie cerkwi jako kościół rzymskokat. W świątyni zachowały się wcześniejsze ikony oraz drzwi diakońskie z poprzedniego ikonostasu. Do najstarszych zabytków należą: rokokowa ambona z 1700 r., ołtarz boczny z obrazem Chrystusa
u słupa i dzwon z 1615 r. Teren cerkwi otoczony jest kamiennym murkiem z rzeźbami świętych. Cerkiew w 2013 r. została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO. Proboszczem parafii od 2017 r. jest ks. Andrzej Romanowski. Historię cerkwi przedstawił nam pan Paweł Koncki, przewodnik na Szlaku Arch. Drew. Małopolski, który wręczył nam okolicznościowy dyplom z podziękowaniem za wsparcie renowacji zabytkowej świątyni w Powroźniku .
W Powroźniku znajdują się liczne wycieki wód mineralnych, jest 13 źródeł. W sezonie jest pijalnia 200 m od cerkwi, na osiedlu. Degustacja. Czynna jest Rozlewnia Wody Galicjanka Muszyna Minerale. Tylicz Cerkiew greckokat. pw. śś. Kosmy i Damiana Zbudowana w latach 1737-1744 w typie budownictwa zach.łem., ostateczny kształt otrzymała podczas przebudowy w 1780 r., drewniana o konstrukcji zrębowej, oszalowana. Konstrukcja wzmocniona lisicami /lisice - to wzmocnienia
w budownictwie drewnianym, dwa pionowe elementy zwane kleszczami, ściągnięte śrubami, obejmujące z obu stron ściany z bali/. Cerkiew charakteryzuje wysoka wieża z baniastym hełmem. Nawę pokrywa blaszany dach namiotowy, prezbiterium kalenicowy. Wnętrze: stropy płaskie oraz kopuły namiotowe. Zachowane zostało wyposażenie cerkiewne z przełomu XVIII i XIX w. Najstarszym zabytkiem jest późnobarokowy ikonostas z XVIII w. z elementami współczesnymi po 2001 r., ponieważ w latach 80-tych XX w. nieznani sprawcy ukradli część ikon. Szczególną cechą ikonostasu jest wielkość ikon patronów świątyni oraz św. Mikołaja w najniższym rzędzie, które są znacznie wyższe niż carskie i diakońskie wrota, sięgają rzędu ikon głównych- namiestnych. Ołtarze z XVIII w. Polichromia z 1938 r. nawiązująca do 950 Rocznicy Chrztu Rusi. Cerkiew tę oraz w Królowej Górnej
i Miliku wyróżniają kriłosy /kryłosy/, /kriłosy - to rzadko spotykane w cerkwiach, niewielkie symetryczne dobudówki, przy ścianach nawy, bliżej prezbiterium, przeznaczone dla duchownych i chóru kapłańskiego. Obecnie pełnią funkcję kaplic/. W nawie po lewej stronie obraz Chrystus w Ogrojcu ze śladami po kuli, wystrzelonej przez słowackiego żołnierza w czasie nieudanego ataku wojsk słowackich na Tylicz we wrześniu 1939 r. Cerkiew to kościół cmentarny parafii w Tyliczu. Proboszczem parafii pw. Najświętszej Panny Maryi od 2017 r. jest ks. Piotr Fiksak. Rezydentem ks. Marian Stach, w parafii od 1984 do 2017 r. Historię cerkwi przedstawiła nam pani Bożena, przewodnik na Szlaku Arch. Drew. Małopolski. Muszynka Cerkiew greckokat. pw. św. Jana Ewangelisty Zbudowana w 1689 r. w typie zach.łem., odnowiona w XVIII w., drewniana, o konstrukcji zrębowej, jednonawowa, nad przedsionkiem wznosi się wieża o konstrukcji słupowo-ramowej, z hełmem
i kutym krzyżem, mniejsze rozmiary hełmów znajdują się nad namiotowym dachem nawy i nad kalenicowym dachem prezbiterium. Cerkiew posiada wyposażenie cerkiewne, zachował się ikonostas z XVIII w. W pomieszczeniu ołtarzowym znajduje się obraz św. Trójcy oraz dwa ołtarze boczne, jeden poświęcony św. Barbarze, wg legendy obraz św. Barbary znajdował się w polowym ołtarzu konfederatów barskich,
a w drugim obraz Maryi przedstawionej jako Królowa Nieba i Ziemi. Polichromia
z pocz. XX w. utrzymana w tonacji błękitnej. Ambona z postaciami ośmiu ojców kościoła. Cerkiew jako kościół rzymskokat. należy do parafii w Tyliczu. Historię cerkwi przedstawiłem ja. Mochnaczka Niżna Cerkiew greckokat. pw. św. Michała Archanioła Zbudowana w XVII wieku w typie zach.łem., rozbudowana w 1846 r., drewniana, orientowana, o konstrukcji zrębowej, trójdzielna. Składa się
z wydłużonego prezbiterium z zakrystią, nieco szerszej nawy, prostokątnego babińca
i wieży o konstrukcji słupoworamowej, o pochyłych ścianach, zwieńczonej pseudoizbicą i gzymsem z namalowanymi tarczami zegara. Na wieży dzwon z 1589 r. ważący 300 kg . Dachy kryte blachą, nad prezbiterium kalenicowe, dwuspadowe
załamaniem, przechodzące w wschodniej części w namiotowe, nad nawą dach namiotowy. Nad wszystkimi częściami dachów jednolite hełmy cebulaste z pozornymi latarniami i krzyżami. Ściany prezbiterium, nawy i wieży szalowane deskowaniem pionowym. Polichromia ornamentalno-figuralna wykonana przez Cz. Lenczowskiego
i S. Kruczka. Ikonostas kompletny barokowoklasycystyczny z przełomu XVIII i XIX w. zawierający także starsze ikony. Od drogi do cerkwi wiedzie dróżka z ozdobną bramą. Cerkiew to kościół rzymskokat. Proboszczem jest ks. Jan Godek. Cerkiew otworzyła nam i opowiedziała nam jej historię siostra Daria, zakrystianka
z miejscowego Domu Zakonnego Zgromadzenia Sióstr św. Michała Archanioła. DZIĘKUJEMY. Czyrna Cerkiew greckokat. pw. św. Paraksewy Męczennicy Pięknie położona u podnóża Banickiej Góry /693 m/ nad Czyrnianką, dopływem Białej Dunajcowej. Pierwszą cerkiew zbudowano w XVII w., która spaliła sięw XIX w.; na jej miejscu w latach 1892-1893 zbudowano drewnianą świątynię wg projektu austriackiego architekta Delavo. W budowie uczestniczyła cała wieś pod przewodnictwem porocha A. Konstantynowicza, o czym informuje umieszczona wewnątrz tablica. Odnowiona i przebudowana w 1933 r. W latach 1979-1983 przywrócono wnętrzu pierwotny wygląd. Typ zach.łem., epigonalny /epigonalny - nietwórczy naśladowca poprzedników, kontynuator przemijających kierunków sztuki lub nauki/, choć różni się kilkoma szczegółami, np. tym, że wieża nie znajduje się nad samym babińcem, a jest tyko częściowo w niego wbudowana, reszta wznosi się nad kruchtą. Orientowana, trójdzielna, o konstrukcji zrębowej, zbudowana na planie krzyża. Wydłużone prezbiterium, szeroka nawa i prostokątny babiniec. Nawa
i wschodnia część babińca optycznie tej samej wysokości co prezbiterium. Przy prezbiterium od północy zakrystia. Ściany szalowane pionowym deskowaniem, dachy kryte blachą. Wieża konstrukcji słupowo-ramowej, lekko pochyła, ze słupami wbudowanymi w zachodnią część babińca, z gzymsem zegarowym bez zegarów.
W bocznych ścianach nawy potrójne okna, nad którymi zadaszone półkola okrągłymi okienkami, nawiązujące do gzymsu zegarowego na wieży. Nad nawą i prezbiterium kopuły z pseudolatarniami i cebulastymi hełmami zwieńczone żelaznymi krzyżami. Na wieży hełm z cebulastą kopułą, latarnią i żelaznym krzyżem. Nad nawą pozorne sklepienie kolebkowe /beczkowe/. Zachowany jest kompletny, piękny barokowy ikonostas, wykonany w 1933 r. Umieszczony jest w prezbiterium i dzieli je na dwie części, za nim ołtarzyk z obrazem Matki Bożej z Dzieciątkiem, ikona św. Paraksewy
z II poł. XVIII w., święta ubrana jest dostatnio, trzyma w rękach szablę i palmę męczeństwa. Ikonę tę znalazł na strychu ks. Mieczysław Czekaj, mogła być ufundowana i napisana na podobieństwo św. Barbary dla konfederatów barskich
i znajdować się w ich ołtarzu polowym. W północnym-wschodnim narożniku nawy ołtarz boczny barokowy z XIX w. z obrazem Złożenie do Grobu z XVII w., obok ołtarz z ikoną Pokrow - Opieki Bogarodzicy z XVII w., do jej ramy przymocowana jest korona, jedna z dwóch, jakie przytrzymywano nad głowami nowożeńców podczas zaślubin. Najstarszą ikoną z pocz. XVII w. jest Ostatnia Wieczerza, w owalnej ramie, pochodząca z poprzedniej cerkwi, znajduje się w zakrystii. 34 Biuletyn Sądeckiego UTW - nr 62, grudzień 2019 Przy cerkwi kamienna dzwonnica parawanowa z przełomu XIX i XX w., w formie potrójnej arkady z dzwonami z 1921 i 1981 r. Proboszczem parafii Niepokalanego Serca NMP, obejmującej wioski Czyrna
i Piorunka, od 2016 r. jest ks. Ryszard Kudroń, który pracował w parafii św. Małgorzaty w Nowym Sączu od 1996 r., był rektorem kościoła-kaplicy pw. św. Antoniego w Falkowej. Ks. Ryszard przedstawił nam historię cerkwi w Czyrnej. Piorunka Cerkiew greckokat. pw. śś. Kosmy i Damiana Znajduje się nad potokiem Piorunka. Pierwsza cerkiew powstała w I poł. XVII w., po lokacji wsi w 1634 r., była to cerkiew pomocnicza parafii w Brunarach. Obecną zbudowano w 1879 r. w typie sakralnego budownictwa zach.łem., przebudowana w 1909 r., drewniana, trójdzielna,
o konstrukcji zrębowej, jednonawowa, dachy namiotowe pokryte blachą, które wieńczą baniaste kopuły, cała obita gontem. Przedsionek, nawa i prezbiterium
są różnej szerokości, wieża izbicowa, obejmująca słupami babiniec. Najstarszym zabytkiem jest oryginalny ikonostas, zachowany prawie w całości, pochodzący
z poprzedniej świątyni z XVII w., trzy ikony prazdniki, z rzędu świąt kościelnych, są nowsze, ponieważ starsze zostały skradzione. Na cokole ikony śś. Kosmy i Damiana znajduje się malowidło przedstawiające portret łemkowskiego pasterza na tle górskiej panoramy, która może być wizerunkiem Chrystusa Dobrego Pasterza lub sceną rodzajową. Jest to rzadkość, sceny świeckie umieszczane były wyjątkowo
w ikonostasach. Polichromia pochodzi z 1930 r.
W nawie dwa ołtarzyki boczne z pocz. XVIII w. Cerkiew jest kościołem rzymskokat., filialnym, pw. Matki Boskiej Różańcowej i należy do parafii w Czyrnej. Historię cerkwi przedstawił nam ks. proboszcz Ryszard Kudroń, który specjalnie przyjechał do Piorunki swoim samochodem. Binczarowa Cerkiew greckokat. pw. św. Dymitra Znajduje się nad potokiem Binczarówka. Parafia ruska istniała tu już w 1536 r. Obecną cerkiew konsekrowano w 1760 r. W 1797 i 1879 remontowana, w 1927 r. przebudowana, przez co straciła częściowo cechy typowej cerkwi łemkowskiej.
W latach międzywojennych oddana społeczności prawosławnej. W latach 30-tych XX w. we wsi zbudowano cerkiew prawosławną, ale została zniszczona po 1947 r. Jest to cerkiew drewniana, trójdzielna, jednonawowa z wieżą o konstrukcji słupowo-ramowej, o pochylonych ścianach, z nadwieszoną izbicą z hełmem. Nad prezbiterium
i nawą dachy łamane z kopułami namiotowymi i baniastymi sygnaturkami. W 2006 r. remont dachu, który pokryto blachą tytanowo - cynkową, założono sygnalizację alarmową i przeciwpożarową. Z zewnątrz obita jest gontem. Ikonostas późnobarokowy z XVIII w., uzupełniony w XIX w., jest pozbawiony wrót cesarskich
i diakońskich oraz ikon namiestnych, zachowały się ikony przedstawiające historię Zbawienia. Dwa boczne ołtarze barokowe z XVIII w., kamienny ołtarz z 1967 r.
z relikwiarzem św. Stanisława. Polichromia figuralna z 1549 i 1649 roku. Cerkiew otoczona jest murkiem kamiennym pokrytym gontem, z grotą NMP z Lourdes. Cerkiew obecnie jest kościołem rzymskokat. pw. św. Stanisława Biskupa Męczennika. Proboszczem od 2013 r. jest ks. Zdzisław Jewiarz SCJ, który przedstawił nam historię cerkwi. Bogusza Cerkiew greckokat. pw. św. Dymitra Zbudowana w 1856 r. na miejscu poprzedniej, wielokrotnie remontowana, cerkiew łemkowska okresu schyłkowego, drewniana, o konstrukcji zrębowej, orientowana, trójdzielna. Prezbiterium zamknięte trójbocznie, od północy zakrystia, nawa i babiniec kwadratowe, przed babińcem od frontu kruchta. Wieża konstrukcji słupowo-ramowej, o pochylonych ścianach, z nadwieszoną izbicą, słupy wieży obejmują babiniec, izbica szalowana pionowym deskowaniem, z ozdobnym gzymsem zegarowym, wszystkie ściany obite gontem. W ścianach nawy i prezbiterium podwójne okna. Dachy kryte blachą. Na wieży dach namiotowy, nad nawą i prezbiterium kalenicowy. Nad wszystkimi częściami dachów hełmy baniaste z latarniami i żelaznymi krzyżami, każdy inny. Wnętrze nakryte stropami płaskimi. Polichromia o motywach architektonicznych wykonana przez V. Zompha z Bardejowa w 1873 r., który przemalował również ikonostas późnobarokowy z pierwszej cerkwi z 1627 r. Ze względu na mniejszą wysokość prezbiterium, ikonostas został podzielony
i rozmieszczony we fragmentach. Nietypowy jest w ikonostasie rząd prazdników-świąt kościelnych, w środku zamiast Ostatniej Wieczerzy jest Bóg Ojciec Stwórca Świata, oraz dwa przedstawienia mandylionu. Z poprzedniej cerkwi zachował się ołtarzyk Ostatniej Wieczerzy z 1630 r., barokowy ołtarz główny oraz dwa boczne ołtarze. Obok cerkwi stoi nowa drewniana dzwonnica, a teren ogrodzony jest kamiennym murkiem z darniową czapą. Kościół rzymskokat. pw. św. Antoniego. Proboszczem od 2011 r. jest ks. Józef Nowak. Uczestnicy wycieczki mogli zobaczyć cerkiew z zewnątrz. Królowa Górna Cerkiew greckokat. pw. Narodzenia NMP Zbudowana w 1814 r., drewniana, konstrukcji zrębowej, z wieżą o konstrukcji słupowej luźno związanej z korpusem. Jednonawowa z parą symetrycznych kaplic
o charakterze transeptu, tzw. kriłosy. Prezbiterium zamknięte dwubocznie, a przy nim zakrystia. Posiada pełne wyposażenie cerkiewne. Ołtarz główny o charakterze konfesji z II poł. XIX w. związany z retabulum z I poł. XVIII w. /konfesja - we wnętrzu świątyni grobowiec świętego męczennika lub przedsionek prowadzący do jego grobu, retabulum - nastawa ołtarzowa, dekoracja ołtarza, a w nim ikona Najświętszej MP
w typie orantki, orantkaorant, modlić się, przedstawienie w sztuce wczesnochrześcijańskiej postaci zazwyczaj kobiecej, modlącej się na stojąco
z wniesionymi rękami, symbolizującą duszę zbawioną, wizerunki Marii orantki były jednym z najstarszych przedstawień Matki Boskiej/. Ikonostas z fragmentami ikon
z XVIII i XIX w. Obecnie to kościół rzymskokat. pw. Narodzenia NMP. Proboszczem od 2015 r. jest ks. Krzysztof Pasyk, który przedstawił nam historię cerkwi. W wycieczce uczestniczyło tylko 39 osób. Kierowcą autokaru był pan Marek Jeż. Dziękujemy ZO PTT za częściową dotację na transport. Przewodnik: Wiesław Wcześny Każdy z uczestników wycieczek autokarowych otrzymał ilustrowany Biuletyn wycieczkowy opracowany przez Przewodników PTT Tadeusza i Wiesława Wcześny, a to: 14 kwietnia - 12 stron, 26 maja - 12 stron, 31 sierpnia - 20 stron i 28 września -22 strony. 15 lat Sądeckiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku, to 15 lat współpracy z Kołem Przewodników Beskidzkich i Terenowych PTT Oddział „Beskid” w Nowym Sączu. Przez ten okres zorganizowaliśmy 116 wycieczek turystycznych,
a to 85 pieszych i pieszo-rowerowych oraz 31 autokarowych. Wycieczki te były bardzo atrakcyjną formą czynnego wypoczynku, na których uczestnicy mogli poznać
i podziwiać kulturę, przyrodę i zabytki Polski i Słowacji. Każda wycieczka była miłym spotkaniem koleżeńskim. We wszystkich formach tego aktywnego wypoczynku wzięło udział 2.641 uczestników. W imieniu Koła Przewodników Oddział „ Beskid” PTT w Nowym Sączu SERDECZNIE DZIĘKUJĘ wszystkim uczestnikom wycieczek i jednocześnie zapraszam na wycieczki w roku akademickim 2019/2020.

Pisownia oryginalna - Wiesław Wcześny przewodnik PTT Nowy Sącz, przewodnik PTTK Oddział Krynica