Wędrują po niebieskich szlakach

    Tak jak my teraz, tak i Oni chodzili po szlakach, zachwycali się widokami, rozpalali ogniska, zanurzali ręce w strumieniach i czuli ten przyjemny ból nóg po skończonej wycieczce... Teraz pewnie wędrują po niebieskich szlakach, i wygrzewają się na rajskich wrzosowiskach, ale kto wie, może czasami zatęsknią  i wtedy towarzyszą nam, niewidoczni, ale obecni. Chcielibyśmy, aby byli też obecni w naszej pamięci i świadomości. Wielu nowych członków PTT nie zdążyło poznać wymienionych tu osób, dlatego chcielibyśmy ocalić od zapomnienia tych, którzy odeszli. Zachęcamy do przysyłania zdjęć, wspomnień, informacji, które mogłyby przyczynić do stworzenia szczególnego pamiętnika ożywiającego przeszłość.  Człowiek żyje bowiem tak długo, jak długo żyje pamięć o nim.

			Edward Zapała 1941-2022 przedsiębiorca turystyczny	Jerzy Jabłoński 1955-2021 kierowca zawodowy
Aldona Mika 1975-2021 specjalistka Szkoły Aspirantów PSP	Danuta Matras 1969-2021 bibliotekarka, przewodniczka	Kazimierz Kuropeska 1949-2020 urzędnik, kajakarz	Ryszard Wiktorowski 1947-2020 introligator	Rudolf Gawlik 1937-2019 nauczyciel
Andrzej Kohmann 1948-2019 lekarz, chirurg dziecięcy	Stanisław Sarata 1941-2019 technik budowlany	Paweł Dulak 1977-2018 kolejarz	Andrzej Wojnarowski 1948-2018 górnik	Aleksandra Furtak 1933-2018 działaczka turystyczna
Ignacy Gomółka 1939-2018 przewodnik, nauczyciel	Jacek Zaremba 1948-2017 dziennikarz	Zbigniew Gądek 1954 - 2017 przedsiębiorca	Edward Minicki 1939-2016 ekonomista	Andrzej Zbozień 1954 - 2016 przewodnik, elektryk
Zdzisław Krzyżanowski 1926-2016 lekarz	Jan Krajewski 1943 - 2013  geograf	Szczęsny Wojciech Żółciński 1940-2013 rehabilitant	Ryszard Patyk 1949 - 2012 przewodnik, manager	Ryszarda Paprocka 1933 - 2011 lekarka
Robert Mikusiński 1961 - 2011 inżynier	Wacław Raczkowski 1948 - 2011 prawnik	Barbara Świerczyńska 1950 - 2011 urzędniczka	Eugeniusz Kłos 1927 - 2011 sędzia	Stanisław Chwastowicz 1934 - 2011 przewodnik, sportowiec, nauczyciel
Eugeniusz Mrówka 1939 - 2011 przewodnik, nauczyciel	Antoni Waligóra 1936 - 2010 pocztowiec	Andrzej Berezowski 1943 - 2010 fotograf	Antoni Dąbrowski 1948 - 2010 przewodnik, fotograf, drukarz	Wiesław Listwan 1939 - 2009 przewodnik, nauczyciel
Władysław Kowalczyk 1945 - 2009 przewodnik, inżynier	Jerzy Wiatrak 1929 - 2006 budowlaniec	Bogumił Frej 1941 - 2004 terapeuta	Krzysztof Żuczkowski 1947 - 2004 przewodnik	Wojciech Brzeziński 1934 - 2003 przewodnik GOT, działacz społeczny
Witold Tokarski 1909 - 2003 przewodnik, działacz turystyczny, nauczyciel	Zenon Gołdyn 1931 - 2003 lekarz	Jacek Durlak 1958 - 2004 przewodnik, działacz turystyczny i kulturalny	Jan Marchacz 1936 - 1997 rzemieślnik	Stanisław Smaga 1953 - 1998 przewodnik, nauczyciel
Eugenia Kuczyńska 1920 - 1999 przewodniczka	Ryszard Cybulski 1936 - 1999 przewodnik, działacz turystyczny i sportowy	Franciszek Czuchra 1916 - 1992 przewodnik, działacz turystyczny i sportowy	Adam Dzikiewicz 1934 - 1995 adwokat	Kazimierz Fyda 1940 - 1995 nauczyciel

---

NASZ PATRON
PROFESOR FELIKS RAPF
1891-1972

120 lat temu urodził się patron naszego Oddziału profesor Feliks Rapf. Przypominamy jego sylwetkę, publikując skrót artykułu który w całości ukazał się w nr 1/37/ miesięcznika „Sądeczanin” . Jeszcze bardziej szczegółową jego biografię zawarła Urszula Wąsowicz w swojej pracy magisterskiej obronionej na krakowskiej AWF, z której obficie czerpałem.
Urodził się 11 stycznia 1891 roku w Tarnowie, w rodzinie Edmunda i Józefy. Szkołę powszechną ukończył w Zbarażu, naukę gimnazjalną rozpoczął w Tarnowie i kontynuował w Nowym Sączu, zdając z wyróżnieniem egzamin dojrzałości w I Gimnazjum im. Jana Długosza w 1909 roku. W latach 1909-1911 studiował na Politechnice Lwowskiej a 1911-1914 na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jana Kazimierza. Po wybuchu I wojny światowej powołany został do służby wojskowej i znalazł się w Salzburgu. Walczył na froncie w południowym Tyrolu, gdzie został ranny. Po odzyskaniu niepodległości walczył w polskiej armii w stopniu kapitana w wojnie polsko-bolszewickiej 1919-1920 roku. Po demobilizacji pracował przez rok jako nauczyciel w II Państwowym Gimnazjum w Tarnowie. Następnie na własną prośbę został przeniesiony do Nowego Sącza, z którym to miastem związał się na całe życie. Uczył w I Gimnazjum i Liceum im. Jana Długosza oraz w żeńskim Gimnazjum i Liceum im. Marii Konopnickiej. Ożenił się z Austriaczką Idą, z którą miał troje dzieci . Brał udział w kampanii wrześniowej, podczas której dostał się do niemieckiej niewoli. Po udanej ucieczce powrócił do Nowego Sącza, jawnie ucząc w dwóch szkołach zawodowych. Przez cztery lata prowadził również tajne nauczanie jako nauczyciel i egzaminator z matematyki, fizyki i chemii. Opracował wówczas skrypt z fizyki dla młodzieży uczącej się na tajnych kompletach. W styczniu 1945 roku przystąpił do organizowania nauki w I Gimnazjum i Liceum i do sierpnia 1946 roku pełnił obowiązki dyrektora. Następnie pracował tam jako nauczyciel fizyki. matematyki i astronomii, aż do przejścia na emeryturę w 1952 roku. Bardzo aktywnie działał w Polskim Towarzystwie Miłośników Astronomii, będąc współzałożycielem nowosądeckiego Oddziału. Jako emeryt kontynuował działalność pedagogiczną, prowadząc repetytoria dla kandydatów na wyższe studia, opracowując skrypty i podręczniki. Do końca życia był bardzo aktywny. Zmarł w Nowym Sączu 7 marca 1972 roku w wieku 81 lat i pochowany został na cmentarzu komunalnym przy ul. Rejtana. Jak mało o kim, tak o prof. Rapfie można powiedzieć że był „człowiekiem-instytucją”.
Postać profesora kojarzy się jednak przede wszystkim z turystyką górską. Jego działalność, tak w sferze organizacyjnej jak i publicystycznej, miała charakter twórczy. Wszedł na stałe do historii turystyki górskiej jako działacz wielkiego formatu i autor pionierskich dokonań w skali kraju. Pierwszą wycieczkę w Tatry odbył w 1903 roku. Począwszy od 1905 roku aż do wybuchu I wojny światowej, niemal każde wakacje spędzał w Zakopanem, poznając systematycznie Tatry. W lipcu 1908 roku zapisał się do Towarzystwa Tatrzańskiego. Podczas wojny, służąc w Tyrolu poznawał Alpy i prowadził tam kursy wysokogórskie. O jego wyjątkowej solidności świadczy fakt wysłania Towarzystwu z frontu pocztą polową 18 koron jako składkę członkowską za lata 1915-1917! W lutym 1922 roku zamieszkał w Nowym Sączu i wkrótce zapisał się do Oddziału „Beskid” Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego. Dnia 11 maja 1924 roku w czasie Walnego Zebrania Oddziału w nowosądeckim ratuszu , został wybrany prezesem Oddziału i pełnił tę funkcję przez 24 lata. Głównie dzięki niemu, nowosądecki Oddział stał się jednym z najprężniejszych w kraju. Z inicjatywy Feliksa Rapfa powstało w 1924 roku Koło w Krynicy, a następnie Koła w Grybowie i Starym Sączu. W dużym stopniu jego zasługą było uruchomienie w 1926 roku schroniska w Szczawnicy Niżnej na Piaskach a jedenaście lat później sztandarowej inwestycji Oddziału – schroniska na Przehybie. Prowadził szeroką działalność publicystyczną, będąc autorem wielu prac i artykułów w prasie turystycznej. Pionierskim dziełem był wydany w maju 1933 roku przewodnik „Park Narodowy w Pieninach”. Rok później ukazała się opracowana przez niego mapa tego pasma górskiego. Dużą wagę przykładał do organizacji wycieczek górskich dla członków Oddziału, a przede wszystkim dla młodzieży szkolnej. Był nie tylko organizatorem ale pełnił tu też funkcję przewodnika. Uczniów włączał w proces przygotowywania imprez tak, by byli ich świadomymi i aktywnymi uczestnikami. Jego pasją była fotografia. Wykonywane podczas wycieczek przeźrocza, wykorzystywał pożniej podczas licznych prelekcji które wygłaszał. Ostatnio, głośna stała się informacja że profesor począwszy od lat 30-tych, regularnie rejestrował na taśmie filmowej najważniejsze wydarzenia dziejące się w naszym mieście. Odbyły się już pierwsze pokazy jego kronik. Bardzo dużo czasu poświęcał znakowaniu szlaków w górach. Osobiście wyznakował 470 nowych szlaków turystycznych. Do historii polskiej turystyki wszedł jako autor nowoczesnego systemu znakowania. W połowie 1924 roku zaczął praktycznie stosować zasadę dodawania do koloru podstawowego dwóch białych pasków. Później wspólnie z Witoldem Milewskim opracował szczegółowy system i zasady znakowania, wydane w formie instrukcji. Dokonania profesora Rapfa doceniane były przez władze centralne PTT. W 1928 roku wybrano go zastępcą, a w 1935 roku członkiem Zarządu Głównego. Był też członkiem pierwszej komisji Górskiej Odznaki Turystycznej, powołanej przez PTT w 1935 roku.
Jego działalność przerwał wybuch II wojny światowej. Po powrocie z niewoli niemieckiej w październiku 1939 roku, zastał lokal Oddziału zdemolowany. Przeniósł więc dokumenty i materiały do swojego mieszkania. Natychmiast po zakończeniu wojny Oddział wznowił działalność i 6 czerwca 1945 roku ponownie funkcję prezesa powierzono Feliksowi Rapfowi. Z olbrzymią energią przystąpił do pracy, a przede wszystkim do odnawiania zniszczonych szlaków i odbudowy schronisk. Uruchomił też lokal Oddziału przy ul. Długosza oraz uporządkował i udostępnił bibliotekę Oddziału. Napisał też monografię schroniska na Przehybie. W sierpniu 1948 roku podczas Jubileuszowego Zjazdu Delegatów PTT odznaczony został Krzyżem Kawalerskim i otrzymał odznakę honorową PTT. Jednak w totalitarnie rządzonym przez komunistów kraju profesor Rapf nie widział miejsca na kontynuowanie dotychczasowej działalności. Dobiegała kresu era „jego” turystyki. 19 lutego 1949 roku zrezygnował z funkcji prezesa Oddziału oraz z funkcji członka Zarządu Głównego PTT. Pozostał jednak aktywnym działaczem turystycznym, ze szczególną pasją angażując się w wygłaszanie prelekcji ilustrowanych własnymi przeźroczami. Los PTT dopełnił się 16 grudnia 1950 roku, gdy na Zjeździe Delegatów , na polecenie władz Towarzystwo rozwiązało się, przekazując swój majątek PTTK które powołano dzień później. Zmieniało się oblicze turystyki górskiej. Zaczęto się powoływać na wzory sowieckie, gdzie nie było już miejsca na dawną romantyczną, ściśle związana z naturą górską wędrówkę. Zastąpiły ją masowe rajdy i zloty, podczas których nie było czasu i miejsca na obcowanie z przyrodą, a głównie na nachalną propagandę. Profesor pisał że do białej gorączki doprowadza go umasowienie turystyki i wpychanie w głowę każdego Polaka że jest uprawniony do turystyki czy chce czy nie chce oraz a niech taki indywidualny turysta spróbuje zanocować w schronisku. W lipcu 1951 roku objął posadę kierownika biura Oddziału PTTK, z której po roku zrezygnował. W 1956 roku został zmuszony do opuszczenia zajmowanego przez siebie mieszkania, w którym zlokalizowana była też siedziba Oddziału PTTK. Zamieszkał na peryferiach miasta , w pokoju bez wygód, wynajętym od obcych ludzi. Tak potraktowano człowieka który dla turystyki poświęcił ponad 30 pracowitych lat. Uraz pozostał do końca życia. Pisał wtedy: „Na skutek nieporozumień z Zarządem Oddziału musiałem nie tylko wystąpić z Oddziału, ale nawet zwróciłem dyplom członka honorowego”. Został wówczas członkiem Oddziału PTTK w Szczawnicy, a w 1969 roku przeniósł się do Oddziału PTTK w Krynicy z uwagi na lepszą dostępność komunikacyjną.
Postać profesora Feliksa Rapfa i jego zasługi dla turystyki górskiej nie zostały zapomniane. Jest on naturalnym patronem reaktywowanego w 1990 roku Oddziału „Beskid” Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego.

Maciej Zaremba